?ойном?о (Топонимика)

Топонимика (аз юн. тopos - ма(?)ал, макон ?ой ва оnyma - ном) як ?узъи ономастика, ки таърихи шароити пайдоиш, инкишоф, маънову мундари?а ва макони ном?ои географ? (топоним?о)-ро меом?зад. Ма?муи ном?ои географии ин ё он ма?ал топонимияи он мебошад.

Ом?зиши ном?ои ?у?роф? (географ?) а?амияти калони назар? дорад. Масалан аз та?лили ном?ои ?адим? ва ?озираи ма?алл?о доир ба к?чи ?авму тоифа?о маскангир? ва муносибати он?о бо ?авм?ои дигар хулоса?ои да?и?и илм? баровардан мумкин аст. Тарзи талаффуз, сохти грамматик?, маънои лу?авии топоним?ои замоние дарак меди?анд, ки дар давра?ои гузаштаи таърихи забон ву?уд доштанду бо мурури замон аз байн рафтаанд. Топонимика чун со?аи илми забоншинос? дар охири асри ХIХ инкишоф ёфт.

Дар ?адвали зер ном?ои ?у?рофии ма?алла?о, мавзеъ?о, киштзор?о, мазору ?адам?ой?о ва айло??ои де?аи Рьн ва ма?алли будубоши ишкошимзабононро меоварем. 

 

Номи умумии ма?алла ё мавзеъ Номи мавзеъ, к?ча, киштго?, к??сор ва ?айра Макон ё мав?еи ?ойгиршав?

Маркази де?а

Пастхонвар

Хона?ои к?чаи поёни де?а

 

Бо?чпошът

К?чаи паси де?а, дар мавзеи Сарсаро

 

Саан

К?чаи маркази де?а, ки аз майдончае иборат аст, ?ое, ки дар ?адим м?йсафе­дон дар ва?ти хол? аз кор с??бат меростанд.

 

Назарбо?

Зардолубо? дар маркази де?а.

 

Лофга

Дар маркази де?а, ?ое, ки г?ё санги кало­ни суфта мав?уд буда, одамон нишаста мушкилоти де?аро му?оки­ма менаму­данд.

 

Идоравар

?озира клуби де?а.

 

Сарчангбо?

Зардолубо?и болои де?а, ?оло як дарахт бо?? мондааст.

 

Шамбано

?ое, ки пеш пашм кор мекарданд, тарафи Савзкандан.

 

Тутосар

Болои де?а, дарахтони тут мав?у­данд.

 

?ьвозьксар

Таги тутосар, ?увоз мав?уд аст.

 

?арзамин

Болотар аз ма?озаи де?а ?ои санглох, ки замони пеш замини кишт будааст.

 

Артелшък?вар

Э?тимол пеш аз колхоз артел?о ташкил ёфта буданд, баъдан дар ?ои он, ферма ва сонеан к?дак­истон сохта шуд, ?оло бино ?айри ?обили истифода аст.

 

?о??убор

??йборе, ки аз мавзеи Хьдоривар ибтидо гирифта, тавассути он баъзе бо??ои болои де?аи Рьн ва пештар замин?ои Сарсар обёр? мегарди­данд.

 

Савзкандан

Пуштае, ки хоки кабуди сабзчатоб (дигдон­шьт) дорад, дар зери пушта ?оло ?абристон во?еъ аст.

 

Мендалок

Мавзеъ байни Хьдоривар ва Рьн, наздики Дидорхарав.

 

 

 

Скунде

К?чаи тарафи рости де?а.

Хдоривар

Врозо Хьдоривар

Ма?аллае аз ро?и мошингард (под­шо(?)? шъовал) боло.

 

Афганез

Дар гузашта номи ??йбор дар мавзеи Хьдоривар.

 

Пастхьдоривар

 (Сельк)

Ма?аллаи сели Хьдоривар.

 

Дьраг?

Ро? с?и де?аи Рьн, ки аз ро?и мар­каз? ?удо мегардад.

Киштазор

Доркьшът

Замин?ои кишти назди со?или дарёро мег?янд.

 

Век-лав замино

Аз Доркьшът поён, лаби дарё.

 

Пастхьдоривар замино

?ад-?ади хона?о аз ро? поён.

 

Хьдориварзамино

Замин?ои бо?и Хьдоривар ва аз канал поён то ?оф.

 

?офзамино

Замин?ои мавзеи ?оф.

 

Оскада(е)

Замин?ои кишт аз ?оф то Доркьшът аз тарафи рости ??йбори Оскаде.

 

Оскаде ?убор

??йбор аз мавзеи ?оф ибтидо ги­риф­та ба Доркишт меравад.

 

Чодьрько

Замина?ои кишти лаб лаби Шьта?­?ул, наздики Гьргьраксанг.

 

?аторо

Замина?ои кишти па?л?и Чодьрько наздики Гьргьраксанг.

 

Кело

Киштазори тарафи рости Ката­??й­бор.

 

Дашъто

Замина?ои кишти па?л?и Кело.

 

 Ноушъкано

Замин?ои ?ад-?ади ?исми ?арб?.

 

Нар?уо

Замина?ои кишти па?л?и Дашъто аз ро? поён.

 

Осмонстинзамин

Замини назди ?исми ?арб? аз ро? боло.

 

?ьфтаконд?к

Замин?ои аз ро?и мошингард боло.

 

М?рн?кзамино

Замин?ои мавзеъи Морнок.

 

Ноудоно

Замин?ои баъди ?ьфтаконд?к дар чу?ур?.

 

Пошът

Замин?ои таги ?уйбори Карпадик то Чьтъ?ул.

 

Сарсаро

Замин?ои болои мавзеи Шъовалзамин.

 

Бо?чьпошът

Замин?ои пушти бо? дар Сарсар.

 

Бадга

Замини таги канал ва бо?и Морнок.

 

Шъузамин

Замин?ои таги де?а поёни ма?оза ё ?абристон.

 

Лахшъьд?ко

Замин?ои мавзеи Хьдоривар наздики ?оф.

 

Рьшътх?рман

Мавзеъ ё хирман?ой дар па?л?и мактаб.

Мавзеъ?ои де?аи Рьн

Гьргьраксанг

(шояд аз гирд­­гирдак­санг бошад)

Мавзеи наздики со?или дарё, ки санг?ои гирд-гирди калон дорад, шояд аз ?амин ?о номгузор? шудааст.

 

Сьрхдрьмькзор

Мавзеъи назди со?или дарё, дар Дашъто.

 

Уркдьмо

?озира ?ое, ки ?исм?ои ?арби ?ойгир аст.

 

Веклав

Со?или дарёи Пан?.

 

Марзасар

Со?или дарёи Пан?.

 

Сангпечо

Со?или дарёи Пан? дар самти Дашт.

 

?оф

Мавзеъ байни Рьн ва Хьдоривар.

 

Карпадик

??йборе, ки аз М?рн?к омада, ба Ката??йбор мепайвандад.

 

Ката?убор (Гьвозукбо?)

??йборе, ки аз Харавьк (мавзеи Хьдоривар) сарчашма гирифта, нисфи киштазори де?аи Рьнро обёр? намуда, ба Гьргьраксанг мерасад.

 

Шъовалзамин

Мавзеъ, он ?ое, ки дар замони шурав? ферма мав?уд буд. Дар тарафи Морнок.

 

М?рн?к

Мавзеъ, болотар аз ?аророго?и ?исм?ои ?арб?.

 

Бо?и Cаро

Баъди Морнок, аз канал боло бо?е мав?уд аст.

Харав

Пьряньк

Мавзеъ дар Харав.

 

Шъахамбисток (Шъахамв?ст?к)

Мавзеъ баъди Пьряньк (шахи фур?рехта).

 

Танг? (1)

?оест, дар мавзеи Харав.

 

Хьдорио

Дар Харав ?ое, ки осиёб?о мав?уданд.

 

?ьрикчио

Болотар аз Хьдори?о, замоне риш?а­зор мав?уд буд.

Рьни боло

Ма(?)алла

Дар самти Харав ?ойгир аст.

 

Хугу?ир?

Чашма, обаш сард, Мирзо??бор аз он ?о ибтидо мегирад.

Рьндашът

Мавзеъ

Та?рибан 3 км дуртар аз де?аи Рьн, киштго?.

 

Танг? (2)

Дар Рьндашът наздики лаби дарё.

 

Лепахок?

Дар Рьндашът, ?ое, ки об зер мекунад, киштнобоб.

 

Тахтсонг

Киштазор дар самти Дашът.

Дара?ои обдор (харав?о) ва хушка­дара?ои к??сори Рьн

Харав

Мавзеъ дар самти Рьни боло, ?ое, ки се даргови к???: Айло?харав, Миёнахарав ва Сулонхарав ба ?ам мепайванданд.

 

Айло?харав

Аз айло?и Скавруз сарчашма мегирад то Харав, чашмаоб.

 

Миёнахарав

Аз дараи Чилнов ибтидо мегирад то Харав, барфоб.

 

Сулонхарав

Аз Дудура ибтидо мегирад то Харав, барфоб.

 

Кьшъоднов

Хушкадара дар к??сори д. Рьн дар сербарфи селоб дорад

 

Дидорхарав

Дар болои д. Рьн хушкадара, дар сербарфи селоб дорад.

 

Харавьк

Дар мавзеи Хьдоривар, хараве, ки де?аи Рьнро аз маркази но?ия ?удо мекунад, ибтидо аз лозар.

 

Апхарв (Оиди Апхарв маълу­моти иловаг? дар? мегардад)

Харав аз мавзеи Апхарв (якчанд харав?о) ибтидо гирифта дар мавзеи Амарел (Зебо?ангал) ба дарёи Пан? мерезад.

?ул?о

Шъьта??ул (1)

Дар Гьргьраксанг, баъди сохтмони фермаи механик? аз байн рафт.

 

Шъьта??ул (2)

Дар мавзеи Мендалок, даруни бо?, таги канал.

 

Ката?ул

Дар маркази киштазори Рьн.

 

Чьтъ?ул

Он тарафи Ката??йбор, наздики ро?и мошингард.

Айло??ой?ои де?аи Рьн

Скавруз (Бахшъга)

Дар самти Рьни боло (Харав) , дар Дашътолах.

 

Шъьта?пшьр

Со?или рости Сулонхарав.

 

Мь?д?кчьшъма

Дар па?луи Шьта?пшьр.

 

Андале?

Дар со?или чапи Сулонхарав.

 

Наукел 

Баландтар аз Андале?. Номаш аз мар?зоре, ки ба корд монанд аст, гирифта шудааст.

 

Ведан

Дар самти Хонсар, болои де?аи Рьн (шояд аз векдаан, да?анаи об).

 

?ьрнелок

Наздики Умригузашт, пештара айло?­?ой.

 

Умригьзашът

Дар сарга?и Ведан, со?или рости Харавьк, чашмаи бо оби ни?оят сард, марде аз ин об н?шида о?и сард мекашад, ки бори дигар, шояд чашидани ин оби зулол насибаш нагардад, ин ном ба айло?и назди он чашма ?ам мансуб аст.

 

Науобод

Дар со?или рости Харавьк, р?бар?и Ньдолах.

К??сор (талу теппа) , пушта

Дашътолах

К??сор дар самти Рьндашът.

 

Мирзо?убор

??йбор аз Хугу?ир? ибтидо гирифта, то Дашти Мирзосалмон (та?рибан 6 км), таърих дорад.

 

Д?нгок

?оест дар самти Скавруз.

 

Пасткол

Дараи самти Скавруз.

 

Вьрозокол

Дараи сабзу чашмасор дар ро?и Скавруз.

 

Мазорвиш

Таги мазор (Хьшъки пок) наздики Скавруз.

 

Шефцстонбар

К??пуша аз тарафи чапи дараи Врозокол.

 

Луласор

Баланд? дар Скавруз, ки дар пасаш крич?о мав?уданд.

 

Гьвозбьн

Таги мар?зори айло?и Скавруз.

 

Тьскьнгувоз

Мар?зори болои айло?и Скавруз.

 

Мошъкад

Дар болои Скавруз даштаки на он ?адар калон.

 

Миндамбол

К??пушта дар Скавруз, аз тарафи рости Гьуозбьн дар Дашътолах.

 

Шъехкабир?алот

?алот дар Дашътолах, наздики Скавруз (ривоят дорад).

 

Кьндсмьндъ

Теппаи ?уллааш кунд, начандон дур аз Скавруз.

 

Сафартанур

?оест дар ро?и тарафи Чьлнов.

 

Чьлнов

Дарае, ки аз новча?о иборат аст, аз ?амин ?о ном гирифтааст, ибтидои Миёнахарав.

 

Сьтиншъах

Шахи баланд дар Чьлнов.

 

Ауоишъах

Шахи баланди ?аво? дар таги Чьлнов ва со?или Миёнахарав.

 

Ёртизор

?амон ?о дар Миёнахарав, ки бутта?ои х?шб?йи ёрт? мер?яд

 

Брьжъстонбар

К??пушта дар со?или рости Сулонхарав наздики Андале?, ки дарахтони бру? мер?янд.

 

Миёнабанд

 

Пайра?а (шъах’)-?ои ?онваргузар, лекин касногузар дар со?или рости Сулонхарав.

 

Ницшъах

Шахе, ки ба бинии одам монанд аст, аз ин ?о ном гирифтааст.

 

Заминько

Р?бар?йи Андале?, со?или рости Сулонхарав замин?ои майдаи кишт (чакальк) мав?уданд, ?оло кишт намеша­ванд.

 

Сафедамб?

Сангзори сафед дар болои Навкел.

 

Дьдара

Дар болои Сафедамб? ду дара мав?уд аст

 

?амаршъах

Шах аз тарафи рости Дудара.

 

Кьжъуксонг

Баландии к?? (чарого?), ду санги ба монанди барзагов ву?уд дорад, аз ин ?о ном гирифтааст.

 

Канданпьшьр

Наздики Андале?, пуштаи сарни­шеби хафнок.

 

Мьрмьцикноу

Дараи сер мьрмьцик (шикастабанд), ба пайванд намудани устухони ши­кас­та истифода мебаранд.

 

Фьрошок

Чарого?е, ки ба он ?о молро аз де?а ба навбат мебаранд.

 

Вар?вар?ок

К??пушта дар болои Ведан, ки ба вар? монанди дорад.

 

Цикмьр?ок

Дар таги Ведан чашмаи камобест ва ду ?уфт хор мав?уд аст, садои чирик-чирики гун?ишк ба г?ш мерасад, аз ин ?о номаш

 

?ьдайдара

Таги Ведан, хушкадараеро г?янд.

 

Сьпьрхокгвоз

Дар сари Ведан мар?зор, ки дар он гули спьрхок (гули бобуна, ромашка) мер?яд.

К??соре, ки Рьнро и?ота кардааст

Кофар?ала

К?? (теппа) миёни Рьн ва Харав. Дар баландии к?? ?алъаи Ка??а?а мав?уд аст, ки гуё аз давраи пеш аз ислом, ?укумронии К?шониён бо?? монда­аст, вазифаи дидбонго?ро и?ро мекардааст.

 

Тьр?о

Тарафи чапи Кьшъоднов, кандан?ои сабзи баланд, ки аз дастнорас буданашон замоне ?амчун гурезго? аз ?амлаи душман истифода мебурданд, ?ор?о мав?уд  ?астанд.

 

Курисонг

Санги калони яккаву тан?о, наздики Савзкандан.

 

Хьмбуксаро?

Даштаки баландии болои де?а дар Хонсар.

 

Хонсар (?алото)

К??сори болои Рьнро г?янд.

 

Баробаршъовал

Пайра?ае дар Хонсар, борик ва моил баробар)

 

Дидорхарав

Хушкадара аз айло??ойи Ведан ибтидо гирифта, дар мавзеи Миндалок ба канал мерезад, сол?ои сербарф? хатарнок, сел дорад.

 

Уркхонок

Дар со?или чапи Дидорхарав.

 

Чархрег

Дар ?амон ?о.

 

Сароико

Сарои дар со?или чапи Дидорхарав.

 

?алача

Дар ?амон ?о.

 

Кувитхонпара

Шах?ои баланд, ?ои нишаст ва зисти кабутарон дар со?или рости Харавьк.

 

Сафедио

Дар болои бо?и Хьдоривар.

 

Чорбо?

Мавзеъ даруни Харавьк.

Мазор?о ё зиёратго??о

Зан?ири Кааба

Дар де?аи Рьн.

 

Зачаи бача

Дар мавзеи Бо?и Саро, баъд аз М?рн?к.

 

Хьшъки пок

Дар Скавруз.

 

Пири Фа?е?му?ам­­­мад (Пири Фо?ма­мад)

Дар мавзеи Апхарв болои теппа, баъд аз он Мазордашът, ?ои асосиаш дар он тарафи со?или дарёи Пан?.

Апхарв

Зебо?ангал (Зебок?ангал)

Мавзеъ дар Амарел, ?оло ?ангалзор, дар гузашта г?ё де?аи калони сера?ол? буда, таги сел мондааст.

 

Кьталсар

Кутал дар ро? ба суйи Апхарв.

 

Мазордашът

Даштаке баъди мазори Пири Фо?мамад.

 

Намак

Шикорго? аз со?или рости Апхарв, намак дорад, дараи сарнишеб, ро?и мушкил­гузар дорад, чашмаи мине­рал? дорад.

 

Говин?ар

?арии сарнишеб? хафнок, ро?и с?и Апхарв аз миёни ин ?ар? мегузарад.

 

Пут?ангал

?ангали хурдакак дар ро? ба суйи Апхарв.

 

Даштак

Даштаке, ки Ра?мон дар он ?о замини кишт доштааст, ??йборашро аз айло?и Гьуоз баровардааст.

 

Вижъмар?

Мавзеъ баъди Даштак.

 

Гьуоз

Айло??ой дар со?или чапи Апхарв.

 

Хахнок

Мавзеъ дар Гьуоз.

 

Пастрауон (Депоён)

Айло??ой дар со?или рости Апхарв, дар гузашта де?а, одам?о зиндаг? мекарда­астанд.

 

Гьуозьк

Айло??ой дар болои Пастрауон.

 

Вирмок

Айло??ой дар со?или рости Апхарв.

 

Талойга

Мавзе дар ?удуди Вирмок.

 

Чархрег

Мавзеъ дар ?удуди Вирмок.

 

Хьмхарав

Харав (дарёча) дар Вирмок.

 

?олхарав

Харав (дарёча) дар Вирмок.

 

Миёнде

Айло??ой дар со?или чапи Апхарв, замин?ои кишт то сол?ои наздик истифода мешуданд, дар гузашта мумкин одам?о зиндаг? мекарданд, зеро ?абристон мав?уд аст.

 

Сафедамб?

Сангзори сафед (амб? - сангреза) дар болои Пижъман.

 

Пижъман

Айло? дар болои Миёнде?.

 

Колидашът

Мавзеъ

 

Сьрхдурноу

Мавзеъ

 

Халильк-рафак

Мавзеъ

 

Дарбанд

Мавзеи наздики Танурьк.

 

Танурьк

Айло??ой дар со?или чапи Апхарв.

 

Чорф

Дар ?удуди Танурьк.

 

Деболо

Айло??ой дар со?или рости Апхарв, дар гузашта одамон зиндаг? мекар­данд, ?абристон мав?уд аст.

 

Ноудон

Дар Де?боло.

 

?ангалсар

Айло??ой каме дуртар аз Де?боло.

 

Мьдинхарав

Харав дар ?ангалсар.

 

?уллаи Маяковский

Дар болои ?ангалсар.

 

Дараи Дзенд

Дара ба суйи айло?и Дзенд.

 

Дзенд

Айло??ой дар ибтидои дараи Дзенд, наздик ба лозар.

 

Дараи Хд?ск

Дараи обдор, обаш аз Де?боло гузашта ба Апхарв як?о мегардад.

 

Хд?ск

Айло??ой дар дараи Хд?ск, болои Де?боло.

 

Шаршара

Дар дараи Хд?ск.

 

Чапдара

Дар дараи Хд?ск.

Дараи ?андарв

Чальк

Айло??ойи дараи ?андарв.

 

Хьрсхавол

Дар ?амон самт

 

Гьлхарав

Дар ?амон самт

 

 

 

 

Зарморазорхарав

Дар ?амон самт

 

Ниольк

Дар ?амон самт

 

Чапдара

Дар ?амон самт

 

Шириньк

Айло??ой дар ?амон самт

 

Саросангоб

Дар ?амон самт

 

Кажъ? (1)

Дар ?амон самт

 

Душъохгьуоз

Дар ?амон самт, аз тарафи рости дара

 

?оронишъабга

Дар ?амон самт

 

Колхарав

Дар ?амон самт

 

Рамарауон

Дар ?амон самт

 

Кажъ? (2)

Дар ?амон самт

 

?амаршъах

Дар ?амон самт

 

?уло

Дар ?амон самт

 

?улосар

Дар ?амон самт

 

Шаршара

Дар ?амон самт

 

Лолазордара

Дар ?амон самт

 

Лозаро

Дар ?амон самт (инти?о)

Депоён (Пастрау­он)

Чук?

Мавзеъ дар Де?поён.

 

Вижъмар?

Мавзеъ дар Де?поён.

 

Андьрв?к танг?

Мавзеъ дар Де?поён.

 

Мьрмьцик

Мавзеъ дар Де?поён.

Кьшло?и Сьм?ин

Пьрямбьн

К?ча дар Сьм?ин.

 

Хьдорио

Мавзеъ дар де?а.

Киштзор ва мавзеот

Кьн?ьк

Мавзеъ

 

Катагьуоз

Киштзор

 

?ангалсар

Мавзеъ

 

Наар?

Киштзор

 

Афто?аро

Мавзеъ

 

?ьрь?

Мавзеъ

 

Сьд?к?ангал

Мавзеъ

 

Ньдикгьуоз

Мар?зор

Ку?сор

Шъахьквиш

Мавзеъ

 

Науобод

Айло??ой

 

Гьуоз

Айло??ой

 

Хьдайдодхон

Мавзеъ

 

Туйсар

Мавзеъ

 

Мамадиккьшътга

Мавзеъ

 

Даруншъабга

Шабга?

 

Даулатбекшъабга

Шабга?

 

?ьрешъмар?

Мавзеъ

 

Амедвор

Мавзеъ


На?шаи ?ойгиршавии замин?ои киштзори де?аи Рьн


Замима ба на?шаи ?ойгиршавии замин?ои кишт дар де?аи Рьн

Номи замин?ои киштшаванда Бо ?амин ра?ам дар харита нишон дода шудааст
Хьдоривар 101, 102, 103
Пастхьдоривар 123, 136, 137
Доркьшът 130, 132, 133, 134, 135
Веклав 131
Лахшъдоко 93, 94, 95, 96, 97
?оф 81, 82, 83, 84
Оскада (оскадан) 77, 78, 133
Чодьрько 151, 152
?аторо 153
Кело 158, 159
Дашъто 162, 163, 164
Наруо 154
Нашъькано 165, 167
Осмонстинзамин 17, 18
?ьфтакнд?к 19
Морнок 4, 12, 13, 14, 15
Бадга 7, 5
Нодоно 23
Шъовалзамин 22, 27, 30, 31
Сарсар 42, 43, 44, 45
Бо?чьпошът 33, 37, 38
Пошът 24
Шъузамин 4
Рьшътх?рман 46
Фькан 22